Aytekin Yılmaz etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Aytekin Yılmaz etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

23 Ekim 2019 Çarşamba

Kendi çocuklarını yiyen devrimler ve acı deneyimler

Şiddetin, kaba gücün, otoritenin kutsandığı bir toplumsal yapımız var. Eleştirinin,sorgulamanın olmadığı ve bunların hoş karşılanmadığı bir yapı… Ezberlerle yaşayan ve ezberlerinin bozulmasından korkan kurumsal yapılar ve kitleler… Demokrasi, insan hakları, çoğulculuk, çocuk hakları, hukuk herkesin ağzında sakız ama o herkes eline geçirdiği ilk fırsatta insanlığın bu değerlerini darmadağın ediyor. Sivil toplum kuruluşları, sendikalar, dernekler, legal veya illegal farketmiyor her yapının değiştirilemez amentüler mevcut. İnsan elinden çıkma kurumlar, örgütler, oluşumlar dinsel bir havaya bürünerek üyelerini, bağlılarını âdeta bir kul olarak görüyor. Sonuna kadar, sorunsuz itaat…

Çocukların çocuk, gençlerin genç, yaşlıların yaşlı olamadığı bir hayatın içindeyiz. Çocuklarımız birden bire büyüyebiliyor… yaşamaktan, yaşatmaktan daha çok ölümü kutsuyoruz. Hiç yaşayamamış insanların ölümlerinden tuhaf bir haz alıyoruz. Yaşamak ne kadar anlamsızlaşıyorsa ölüm de o denli anlamsızlaşıyor. Sert, asık suratlı mesleki ve bürokratik anlayış toplumun bütün hücrelerine sirayet ediyor. Düzene, sisteme muhalif olarak ortaya çıkan hareketler yapılar bu sertliği asık suratlılığı ortadan kaldırmıyor. İnsanlara bu mevcuttan başka paradigmaların olduğunu ve olabileceğini göstermiyor. Devletin sertliğini, tahammülsüzlüğünü, kıyıcılığını eleştiren, buna savaş açan örgütler ne yazık ki daha kıyıcı ve acımasız olabiliyor. Muhalefetin sonsuzca var olanı doğurduğu bir ortamda statüko daha çok güçleniyor, alternatifsiz hale geliyor.

Son zamanlarda okuduğum Aytekin Yılmaz’a ait Onlar Daha Çocuktu kitabı yukarıdaki düşüncelerimi daha da pekiştirdi. Sayfas sayısı az boyutu küçük bir kitap âdeta 40-50 yılın özeti gibi. Kitabı okumaya başladığımda sarsıldım. İsmet Özel diyor ya: “İnsan hangi dünyaya kulak kesilmişse öbürüne sağır.”. Kitabı okuduğumda kulak kesildiğimiz, içinde kaybolup gittiğimiz dünyanın dışında çok acı, kırık dökük nice hikâyelerin olduğu dünyayı gördüm. Aşırı sol örgütler örgütler tarafından çocuk yaşta savaşmaya mecbur bırakılan, dağda yada hapishanede örgüt yetkililerinin infaz kararlarıyla kurban edilmiş çocukların hikâyesi… Devrim, özgürlük, sosyalizm hayalleriyle örgütlerin devşirdiği, ellerine silah tutuşturup ön saflara sürdüğü, büyük adam muamelesi yaparak hırslarına, öfkelerine kurban verdikleri çocukların yürek burkan, gönül dağlayan hayatları. Ya da hayatsızlığa mahkum çocuklar…

Ulucanlar Hapishanesinde örgüt tarafından infaz edilen Ulaş Şahintürk, Adana’dan gelip PKK’ya katılan Dilşa, dağda hamile kalınca infaz edilen Perinaz, örgüt tarafından itirafçı oldu diye hapishane ranzasına kafası vurula vurula öldürülen Baran, Bayrampaşa Cezaevi'nde Çetin ile Metin, Barış… Bu çocukların çok acı bir talihleri ve sonları var. Dağlarda büyüklerin bile dayanamadığı zor şartlarda üşüyen, evini özleyen, hayal kuramayan çocuklar… Örgüt hücrelerinde nefretle doldurulan çocuklar… Hapishanelerde örgütün geleceğine kurban verilen ve hain diye yaftalanan çocuklar… 12-13-14-15 yaşındakiler…

Yaşam Hikâyem Bana Fazla Büyük” adlı yazıda Metin Şavaş‘ın trajedisine tanık oluyoruz. Sürekli okuyan, tartışan, sorgulayan ve hapiste örgüt abilerini sorduğu sorularla rahatsız eden Metin… hapishanede yoldaşları tarafından korkunç bir yalnızlığa mahkum edilir. Kimse konuşmaz, kimseyle konuşamaz. Psikolojisi alt üst olur. hapishanede herkesin rol yaptığını görür. O gerçeği görür ama diğerleri ona kafayı yemiş gözüyle bakar. İdareden aldığı çarşafı yırtarak ip örmeye başlar Metin. En sonunda da kendi ördüğü iple intihar eder. örgüt büyükleri her şeyin farkındadır aslında. onlar zaten Onun ölmesini isterler.

Kendisi de uzun yıllar hapis yatan Aytekin Yılmaz bu çocukların hikâyelerine uzun uğraşlar sonucu ulaşır. Bir çoğunu da içeride tanımıştır zaten. Evet DHKP-C’si PKK’sı ve benzeri aşırı örgütlerin propagandalarıyla örgütler katılan bu çocuklar yakalandıklarında emniyette yada jandarmada yapılan muamelelere dayanamayarak konuşurlar. Zor şartlar altındaki ifadelerinde olan biteni anlatırlar. Nihayetinde çocuk hepsi. Bunlar hapishaneler gönderildiklerinde mensubu bulundukları örgüt üyelerinin koğuşlarına verilirler. Burada bu çocuklar asıl gerçeklerle karşılaşırlar. Devrim, özgürlük hayalleri örgütlerin hapishane kurallarının sert duvarına çarpar. İtirafçı olarak örgütler bunları kendi içinde yargılarlar. Ranza hapsi, yalıtılma, kimseyle konuşturulmama ve infaz… Örgütler bunlara çocuk gözüyle bakmaz. Bunların emniyette çözülmesi örgütün itibarını zedeler. Onun için bu itirafçılar infaz edilir. Hapishanelerde örgüt mahkemeleri kurulur. Kiminin başına poşet geçirilerek boğulur kimi bir kaşık suda… Yani devletin zulmünü bahane ederek örgüt kuran, halkını özgürleştireceğini vadeden bu yapılar kendi çocuklarına acımadan kıyar. Hem de hiçbir eleştir ve yorum kabul etmeden. Hatta örgütlerde çözülmelerin yoğun olduğu dönemlerde örgüt içi infazlar artıyor.

Onlar Daha Çocuktu, hapishane ortamını görmüş yazarın gerçeklerde yola çıkarak hazırladığı bir kitap. Kurgu ya da abartı yok. Gerçekler dizilerde, sinemalarda izlediğimiz gibi değil. Hatta örgüte sempati duyan bu çocuklar okudukları kitapların, izledikleri filmlerin etkisiyle örgütlere katılıyorlar ama gerçeklerle dağda ve hapishanelerde karşılaşıyorlar. Bizzat gerçekle. Özgürlük romantizmini bizzat örgütlerin yok ettiği gerçeklik… Munzur kod adlı Barış I. Hapishanede sürekli “Şu dağlarda bir yalan olsaydım” diyerek bu trajediyi anlatmış aslında.

Kitaptaki “Che Guevara ve devrimci şiddet” meselesi yazısı da özellikle okunmalı. İnsanların romantik devrimci olarak idolleştirdiği Che alıştığımız formatın dışında değerlendiriliyor. “Eğer “devrimci şiddet” ve “gerilla savaş”larına dokunmak istiyorsanız bunun sembol olmuş ismi Che Guevara’ya da dokunmak zorundasınız. Dünyada ve Türkiye’de solun tabusu olmaya devam ediyor.”

Kitapta bahsini ettiğimiz yaralayıcı hayatların yanında yazarın kitabın sonlarında yazdığı makaleler de ayrıca önemli. Değerlendirilmesi gerek. “Her Devrim Kendi Çocuklarını Yer”, “Çocukları Üşüten O Soğuk Dağ” makaleleri silahlı mücadeleyle ilgili farklı bir perspektif ortaya koyuyor. Düzene muhalif olarak ortaya çıkan ama daha acımasız olan, sürekli hain yaratan, kendi gibi düşünmeyenleri acımasızca susturan, soğuk savaş döneminden kalmış örgütçülük mantalitesinin değişmesini istiyor. Dünya genelinde stratejilerini değiştiren örgütler gibi Türkiye’deki muhalif örgütlerin kendini sorgulaması gerektiğine işaret ediyor. Yılmaz, tarih boyunca kendi çocuklarını yiyen kanlı devrimlerin ve acı deneyimleri aşılarak kendi çocuklarını yemeyen şiddetsiz/kansız devrimlerin umudunu taşıyor.

Muaz Ergü

31 Ekim 2014 Cuma

Bir devrimci bir devrimciyi öldürür mü?

"Azap, hayatı "binlerce ölüm"e bölerek ve varoluşun sona ermesinden önce onu acı içinde tutma sanatıdır."
- Michel Foucault, Hapishanenin Doğuşu

"İlkönce kayboldu bir insan başı
Sonra kayboldu iki ayak."

- Nâzım Hikmet, Memleketimden İnsan Manzaraları

Gördüklerini, yaşadıklarını; yani tecrübelerini olduğu gibi anlatan bir yazar için en kötü şey, kitaplarının görmezden gelinmesidir. Aytekin Yılmaz, yaklaşık 10 yıl boyunca yaşadığı hapishane hayatında, gördüğü ve yaşadığı "sol içi şiddet"i anlatırken, başına gelecekleri de şüphesiz tahmin ediyordu aslında. Kitaptan da bu anlaşılıyor, lakin bu kadarı değil. Ölümün yaşı olmadığını biliyoruz ancak genç ölümler insanı üzüyor, yoruyor ve hatta delirtiyor. Adaletsizliği, vicdansızlığı ve işkenceyi hiçbir insan onaylayamaz. Peki düşünün, bu onaylamadığınız şeyleri kendi arkadaşlarınız, fikirdaşlarınız, yoldaşlarınız, ne derseniz deyin; ya onlar yaparsa? Onaylar mısınız yoksa yazar mısınız? Aytekin Yılmaz yazdı, "Yoldaşını Öldürmek" dedi, İletişim Yayınları da ağustos ayında okuyucuyla buluşturdu. Kitap aslında o kadar "görüldü" ki, bir ay sonra yani eylül ayında 2. baskısını yaptı. Bu kitabın en önemli özelliği okuyucusunu enayi yerine koymaması, samimi olması. Ne bir sır paylaşır gibi sessiz, ne de bir şeyi afişe eder gibi gürültülü. Yazarın, insanın duyduklarını anlatmasıyla yaşadıklarını anlatması arasındaki farkı öğretecek metin yazma tekniğine sahip olduğunu da naçizane söyleyebilirim.

1789'daki Fransız Devrimi'nde yer edinen "Her devrim kendi evlatlarını yer" sözünün; birçok sol örgütte henüz devrim gerçekleşmeden dahi "yeri geldiği" zaman örgüt içindeki evlatlarını yiyerek ortaya çıktığını ve hatta sürdüğünü bu kitapta görebiliyoruz. Aytekin Yılmaz bu durumu şöyle açıklıyor:

"Her devrimin ilk önce kendi çocuklarını yemesi tesadüfî bir şey değildir. Bu acı gerçek, devrimci şiddet sonunda gerçekleşecek bir devrimin trajik sonundan başka bir şey değildir. Bütün bu anlatımlar, başka yerleri bir kenara bırakırsak bile, ister adına şiddet diyelim, isterse devrimci şiddet, ama her durumda da şiddetin iki gözünün de kör olduğunu gösteriyor. Hapishane yıllarımda bunun nedenleri üzerine çok düşündüm. Hapishane yıllarımda bunun nedenleri üzerine çok düşündüm. Yaşadıklarım ve tanıklığım beni böylesi bir sonuca götürdü. Şiddetin iki gözünün de körlüğü, eninde sonunda vuranı da vuruyor olmasından kaynaklanıyor. Bir dönem elde kılıç sallayan örgütçülerin, bir süre sonra aynı kılıçla, benzer gerekçelerden dolayı vurulduklarını gördüm."

Bugünlerden o günleri değerlendirmek kolay gizi gözükse de, olayın içinde yahut kıyısında köşesinde olanlar hâlâ "Devletin öldürdüklerinin yanında örgütlerinki hafif kalır" diyerek yaptıklarını adeta meşru gösteriyorlar. Bu tip ölümlerin, katliamların, intiharların ve işkencelerin "devrim uğruna" yapıldığının söylenmesi, cezalandırma sebebi olarak "hain", "ajan" ve "işbirlikçi" gerekçelerinin sunulması günümüzde de "önemini" koruyor. Bu hususta yazılan kitaplar, yapılan söyleşiler gündemden uzak tutuluyor, birileri görmezden gelmeye çabalıyor, lakin gören görüyor. 1990-99 yılları arasında yapılan örgüt içi ve sivil infazlarda 1000'i aşkın insanın öldüğünü ise sadece rakamlar değil, bazı vicdanlar saklamıyor, saklayamıyor.

Yukarıda zikrettiğim "sebepler"den ötürü Osman Tim, Sorgul, Şerif Mercan, Berfin, Cemal, Şimel ve nicesi öldürüldü. Sadece insan mı nasibine aldı bu düzenden? Elbette hayır. Cezaevi yönetiminin kış sebebiyle mahkumlara kasa kasa dağıttığı portakallar da nasibini aldı örgüt yönetimi tarafından. "İşbirlikçi" olarak etiketlendi bu portakallar ve ayaklar altında ezilerek "ceza"landırıldılar. Burada Aytekin Yılmaz çok önemli bir tespitte ve bana kalırsa bir itirafta bulunuyor:

"Şimel öldürüldüğünde 17 yaşında bir kız çocuğuydu. Anlaşılan yaşının büyümesini bile beklemediler. Şimel'in öldürüleceğini hem devlet hem de 11 sol örgüt biliyordu. Ne devlet ne de örgütler engel oldular. Her yıl yaşı büyütülerek idam edilen Erdal Eren'i ananlar, Şimel'i görmedi, duymadı, bilmedi. Oysa Şimel'in yaşı büyütülmemişti. O hep 17 yaşında öylece kaldı."

Kitabı "yarı yolda kalmış bütün romantik devrimcilere" ithaf eden Aytekin Yılmaz, şunları da söylemekten hiç yılmamış, korkmamış ve hâliyle bu yaşananları gayet anlamlı bir şekilde özetlemiş: "12 Eylül'de Diyarbakır hapishanesinde mağdur olanlar, 90'lı yıllarda Bayrampaşa hapishanesinde zalim oldular."

Yazar omzundaki yükü ve içindeki yaraları; artık dışarıda ve haliyle yalnız bırakılmış, soluğu asıl yakınlarında duranlarda almış, yakınını görmüş, görebilmiş biri olarak şöyle açıklayıp kitabına son veriyor: "Kafdağı'nın ardında beni bekleyen bir şeylerin olmadığını artık biliyorum. Uzaklarda bir yerlerde bir şeyler yoktu aslında. Her ne arıyorsanız yanı başınızda arayın, yakınınızda yoksa hiçbir yerde yoktur. Uzaklarda aramak, insanın kendi kuruntusudur. Ben yıllar sonra yakının farkına vardım. Ellerimle dokunduğum, ayaklarımla bastığım yakının..."

Kitabın sonsözünü yazan Ömer Laçiner, SSCB'deki 1930'ların ünlü Moskova mahkemelerinden bahsediyor. Stalin yönetiminin bu mahkemelerde Troçki dışında Ekim Devrimi'ne önderlik eden Bolşevik Parti merkez komite üyelerinin yaşayanları da dahil yüzlercesini; Alman/Nazi veya İngiliz ajanı olduğu gerekçesiyle idam etmesinden bahis açıyor. Kötülük, körlük veya kördüğüm... Engels'in Tarihte Zorun Rolü kitabından esinlenerek yazılan ve sol örgütlerin önce başucu kitabı sonra da "zor kullanma yöntemi" olan Kürdistan'da Zorun Rolü, sonuç itibariyle Rusya'da olanları, devrimin kendini nasıl ve ne yöntemle yiyerek bitirdiğine bizim topraklarımızdan da bir örnek göstermiş oluyor. Bu durumda son sözü belki de kitabın açılış alıntısı olan bir Edgar Allan Poe sözü yapıyor: "İyi ve büyük olaylarla ilgili bütün biyografileri bir yana itip, hapishanede, tımarhanede ya da darağacında ölenlerin kırık dökük kayıtlarını dikkatlice incelemek daha doğru olacaktır."

Netice-i kelam; bir devrimci, bin devrimciyi öldürmüştür. Devrimi de öldürmüştür.

Yağız Gönüler
twitter.com/ekmekvemushaf