Naneyi Yedik Lokantası’na rezervasyon yaptırdınız mı?

“Annem ismimi Gürkan koymayı düşünmüş ama son anda fikrini değiştirip Mert koymuş. Bu kitabı, konulmamış ismime, Gürkan’a ithaf etmek istiyorum.” diye konuşmaya başlıyor, son zamanların çok satan ve iyi yazan kalemlerinden Mert Arık. Naneyi Yedik Lokantası, oldukça eğlenceli bir babaannenin dünya turuna çıkmazdan önce torunu Güneş’e bir demet nane bırakmasıyla başlıyor, biz de bu maceranın peşinde iz sürüyoruz. Aklınıza daha başta gelen soruyu ben de sorayım o vakit: Peki Güneş, bu naneyle ne yapacak? Sorunun cevabı, yazarın kurgusunda incelikli bir anlatıyla veriliyor. Aslında Ayvayı Yedik Müzesi’ni okuyanların, oradaki hikâyeyi hatırlayanların aklına geleceği bir yanıt var, dedikten sonra yeniden babaannenin torununa bir kutu içinde verdiği nane kokusunu duyalım.

Bu arada Mert Arık’ın pek tabi ebeveynlerine karşı sevgi ve saygısı var; ancak babaannelere, anneannelere ve dedelere olan hürmeti ve muhabbeti daha derin gibi. Çünkü kurduğu diyaloglar yine pek muhtemel bizzat yaşadığı, duyduğu, gördüğü, hissettiği tecrübelerden mülhem. Babaanne, yine çok uzaklara gitmiş, Güneş elindeki nanelerle ne yapacağını düşünüyordur. Bu sırada ablası Rüya’dan yardım isteyen Güneş, babaannesinin bir tesadüf sonucu karşısına çıkan Trüf adlı köpeğin tasmasına sıkıştırılmış bir mektubu hatırlar. Malum trüf, aslında besin değeri yüksek bir mantar türü. Köpek Trüf ise bir mantar bilimci tarafından özel yetiştirilmiştir. Yazar, böylesi güzel bilgi ve örgülerle çocukların dağarcığını geliştiriyor, belirtelim. İşte Trüf’ün hikâyesinden ilhamla açılan lokanta, zamanla herkesin ilgi odağını dönüşür; fakat çılgın babaanne bu işi daha sonra kızına devreder.

Güneş, bu hatırayı hatırlarken, elindeki naneye bakıyor ve onunla ne yapacağını düşünüyordur. Ve aklına bir fikir gelir: Önce annesinin lokantasının ismini değiştirecektir. Evet Trüf ismi çok anlamlıdır; ama akılda kalıcı değildir. İnsanların merak edeceği bir isim bulmak için aklının kollarını sıvar ve yeniden düşünmeye başlar. Sonunda harika bir isim bulur: Naneyi Yedik Lokantası! Menüde yer alan ‘Naneli Uçan Hamburger’, ‘Uranüs Soslu Naneli Kuru Fasulye’ gibi yiyecekler de en az işletmenin adı kadar sıra dışıdır.

Bu arada söz konusu lokanta iki sene içinde inanılmaz bir şöhrete sahip olur. Bosna Hersek’ten Kazakistan’a, Kırgızistan’dan Japonya’ya, Almanya’dan Belçika’ya, Tunus’tan Nepal’e, Arjantin’den Meksika’ya, Bolivya’dan Singapur’a kadar dünyanın dört bir yanında şubeleri açılır. Lokantadaki yemekler, burada üretilen tatlar, tüm dünyaya yayılır. Hatta insanlar yaptıkları yemeklere yeni isimler bile koyar, var olan birçok yemek ismi değişir. Öyle ki yemeklere yeni isimler bulmayı çok seven insanlar, bunu eğlenceli bir oyun hâline getirirler.

Mert Arık, kitabın sonuna genç okurlarının Naneyi Yedik Lokantası menüsüne yemek kazandırmaları adına not yeri bırakmış ki oldukça sempatik ve interaktif bir renk olmuş. Özetle Serdar Turali’nin çizgileriyle şekillenen Naneyi Yedik Lokantası, soğuk esprilerle yapılan sıcak servisler, sürekli isimleri değişen kasabalılar, bir köpek tarafından yer altından çıkarılan mantarlar, dünyanın en ilginç yemeklerinin pişirildiği bir lokanta ve sokak hayvanlarına güvenli bir alanda ‘umut’ olmak için kenetlenmiş iyiliksever bir ekibin hikâyesi. Velhasıl yazar, herkesin oturacağı bir gönül sofrası kurmuş, sadece karnı değil, kalbi de acıkanları da bekliyor…

Sevim Şentürk

Kurmacayla tanışmanın heyecanı

Kitaplarla kurulan bağın çocuklukta başladığını, bu bağın nasıl gelişirse öyle devam edeceğini sık sık duyuyoruz. Bu bilgiye hatalı bir bilgi diyemeyiz ama bilgide bir sabitlik var. Ben sabit duran şeyleri, değişmeyeni, çözümsüzlüğü sevmiyorum. Bu yüzden bu bilgiyi şöyle düzeltmek istiyorum: Evet, kitapla kurulan bağın yolu, yöntemi çok önemli. Dolayısıyla "nasıl başladığı" kısmına atfettiğimiz önem büyük ancak bu bağın korunabilmesi kadar onarılabilmesi de önemli. Kurulamayan bağ, asla geliştirilemez diyemeyiz bence. Daha pozitif bir yaklaşımla ilerlersek her çocuğun günün birinde kendisi için doğru kitapla karşılaşacağını ve işlerin tersine döneceğini söyleyebiliriz.

Yakın zamanda karşılaştığım Bu Kadar Tantana Yeter adlı kitap, kitaplarla ilgili birçok şeyi getirdi aklıma. Yukarıda anlattıklarımın daha fazlasıyla boğuştum zihnimde. Mert Arık'ın kaleme aldığı Timaş Çocuk etiketiyle okura sunulan Bu Kadar Tantana Yeter, aslında tercih ettiği kitap ismiyle şaşırttı beni. İçeriğin okumaya yeni başlayan çocuklar ve kitaplara dair olması ama isminde kitaplarla ilgili bir bilgi geçmemesi bana gizemli geldi. Okurken kitaplarla içli dışlı olmak kendi tantanamı yarattı, bu gizemliliği çok sevdim.

"Kitaplar benim de dostlarım olacak."

Bir kitabın içine girerek macerayı başlatan kitap kahramanımız Atlas, bir kitap kahramanı olan Dino ile konuşmaya başlıyor. Kitap içinde kitap! Bir çocuk bunu bir hayli eğlenceli bulacaktır. Yaş dönemini düşünürsek kitabın içinden fırlayan bir dinozora hiçbir çocuk kayıtsız kalamaz. Bir ebeveyn eşliğinde okunuyorsa bu kitap, bir sürü eğlenceli soruyla zenginleştirilebilir bu okuma yolculuğu. Sen bir kitap kahramanı olsaydın nasıl bir kahraman olmak isterdin, olağanüstü güçlerin olur muydu, bir kitap kahramanı olsaydın senin bulunduğun kitabı okuyan çocukla neler konuşurdun?.. Okunacak olan ilk kitabın heyecanını hisseden Dino, Atlas'a bu yolculukta arkadaş oluyor. Somut arkadaşlıklardan birden soyut arkadaşlıklara terfi eden Atlas, aslında bu ilk kitapla birlikte, istediği zaman istediği dünyaya yolculuk edebileceğini öğreniyor. Gerçekle hayal arasında nasıl bir fark var, hayaller gerçek olamıyor mu, ya hem gerçek hem hayal bir aradaysa?.. Okumaya yeni başlayan her çocuğun kafası biraz karışır. Ama bu kafa karışıklığı öğretir. Hele ki eğlendirerek öğreten bir kafa karışıklığıysa bu, illaki iz bırakacaktır. Zaten çocuğun merakına yanıt veren hikaye sadece öğretmez; onun hislerini önemser, onu önemser. Bu açıdan baktığımda, bir kitabın içinden fırlayan bir dinozorla merak duygusunun hakkını veriyor Bu Kadar Tantana Yeter.

Kitap okumaya yeni başlayan bir çocuğa "kurmaca" kavramını nasıl açıklarız? Bilgi edinmeyeceği, bambaşka dünyalarla karşılaşacağı, gerçekte olmayan kahramanlarla tanışacağı bir kitabı nasıl anlamlandırır çocuk? "Kurmaca-kurgu" kavramlarını çocuklarla çocukça konuşmak mümkün gerçekten. Kitabın başarısı tam da burada bence. Kanatlı bir dinozorun Atlas'a kurmacayı anlatması çok güzel değil mi? Kurmaca bir kahramanın kendinden örnek vererek ilerlemesi çocuğun merakını canlı tutuyor. Hem yazarın kurgusundaki Atlas'ın hem de Atlas'ın ilk kitap macerasını okuyan herhangi bir çocuğun. İlkokul çağındaki bir okur, kurgu içinde kurgunun detaylarına hakim olamasa da Atlas'ın aslında kendisi olduğunu anlayacaktır. Böylelikle özdeşlik kurmak daha kolay olacaktır elbette.

Dino'dan kurgu dünyasının inceliklerini, detaylarını öğrenen Atlas, öğrendiği her bilgi için şaşırmaya devam ediyor. Neyi, nasıl hayal ediyorsa öyle olabiliyor bu kurgu dünyası denen yerde. Nasıl büyük bir özgürlük alanı! Tam da burada okura "Neyi, nasıl hayal ediyorsun? Haydi konuşalım." diyerek hikayeyi kişiselleştirebiliriz okur için. Çocukların hayal gücünün sonsuzluğunda salınmak yetişkinler için de çok keyifli olacaktır.

"Demek ki hayal gücümüz gibi kitapların da bir sınırı yokmuş."

Her çocuğu yakalayan bir hikayenin gerçekten var olduğuna çok eminim. Yani bir yerlerde saklı duruyordur muhtemelen. Çocuk; kendi ilgilerini, meraklarını, heyecanlarını keşfettikçe o bir yerlerde saklı duran hikayeler de yavaş yavaş gün yüzüne çıkacaktır. İlk kitap heyecanından sonra çocuğa kulak vermek gerek. O zamana dek yönlendirme yaptıysak da o noktada sakin kalıp geri çekilmeliyiz. Çocukla temas kuran yetişkinler olarak deneyimlerimizi aktarma konusunda çok içten ama telaşlı olabiliyoruz bazen. Bu telaş, çocuğun okuma yolculuğunda istediğimiz son şey. Çocukların okurken yetişkin telaşlarına ihtiyacı yok. Bunu unutmamak çok kıymetli. Hayal gücü, merak, keşif, heyecan, eğlence diye arka arkaya sıraladığımız bunca güzelliğin önüne geçmemek için Atlas'ın bir kitapla kurduğu bu bağı hep hatırlayalım. Bu bağ, sadece Atlas'la Dino arasında. Kurduğu bu bağa isterse yeniden dönebilir, Dino'yu bulunduğu raftan indirip onunla bu kez başka şekillerde konuşmaya devam edebilir. Ben Bu Kadar Tantana Yeter isminin gizemini korumakla birlikte bu cümleyi, okuma konusunda müdahaleci yetişkinlere kurmak istiyorum: Bu Kadar Tantana Yeter, artık yetsin lütfen.

Evrim Sayın