SAYFALAR

5 Kasım 2021 Cuma

Sevgi mi? Emek mi?

25 Şubat 1907, Eğridere’de doğan Sabahattin Ali, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatını etkileyen yazarlardan biridir. Daha çok öykü eserleri olsa da romanlarıyla öne çıkmaktadır. Eserlerinde ise tema olarak aşk ve toplumsal meseleleri ele almıştır. Tıpkı İçimizdeki Şeytan romanında olduğu gibi...

Yazarın kalemini ilk kez okumamla birlikte bu kıymetli eserini çok beğendiğimi ve severek okuduğumu öncelikle söylemeliyim. Kitap, adeta film gibi gözlerimden akıp geçti. Macide olsun Ömer olsun yürüdükleri Beyoğlu sokakları olsun zihnimde tek tek canlandı. Bu yönden ustalıkla realist anlatım biçimi kullanılmış diyebilirim.

Roman bir vapur yolculuğunda başlıyor. Ömer’in, Macide’yi ilk görmesiyle... Ona ilk görüşte aşık olmasıyla... Sonralarında ise Sabahattin Ali, okuyucusunu biraz geçmişe götürerek Macide’nin Balıkesir’deki hayatına dair anlatımlar sürdürüyor. Orada musiki ve Bedri ile olan ilişkisini öğrenmemizi sağlıyor. Ve tabii kitabın en can alıcı kısmına yani Ömer’in, Macide ile olan aşkına geçiş yapılıyor. Ömer, sürekli kafasının içinde yaşayan bir adamdır. Kurduğu hayallerle hayatını haylaz bir çocuk gibi sürdürürken, arkadaşlarıyla her gün ayrı bir yerde ayrı bir eğlencede bulunur. Kâinata, insanlara güzel bakıp kötülükten uzak durmaya çalışır. Kötülük yapmaya kalkıştığında ise suçu sürekli içindeki şeytana atmaya çalışır. Fakat bir yandan da sorumluluk sahibi olamaz, olmak istemez. Kendine yakıştıramasa bile tembellik yapıp her defasında arkadaşlarına sırtını dayamak onu mutlu eder.

Romanın sonunda ise bir itirafta bulunarak şu sözleri söyler: “İçimizde şeytan yok... İçimizde aciz var... Tembellik var... İradesizlik, bilgisizlik ve bunların hepsinden daha korkunç bir şey, hakikatleri görmekten kaçmak itiyadı var...

Hayatında ise en kıymetli olan varlık Macide’dir. Onun aşkıdır... En nihayetinde otuzlu yaşlarına kadar hiçbir yere tutunamamış bu adam Macide’nin varlığı ile kendini biraz olsun değerli hisseder ve bu duygu ile cesaret bulup sevdiği kadınla evlenmeye karar verir...

Macide ise çaresiz bir kadın olarak karşımıza çıkar romanda. Kimsesiz kalmış, nereye gideceğini, kime sınacağını bilmeyen bir kadın olarak... Nitekim kimsenin istemediği bu kadın hayatında bir şans olarak gördüğü Ömer’in, evlilik teklifini kabul eder. İlk başlarda sevdiği adamın hayatını yadırgasa bile günlerin geçmesiyle yeni hayatına alışır... Yoksulluk, parasızlık onu gocundurmaz. Az ile yetinip Ömer’i asla yalnız bırakmaz... Fakat aşk her şeyin üstesinden gelmeye muktedir midir? Dayanılmayacak bir duruma gelindiğinde dahi seviyorum diyerek yola devam edilir mi?

İşte kitabın bu kısımlarından sonra kırılma noktası olarak saza ve müsamereye gittikleri akşamlar olur. Öyle ki saza gittikleri akşam Macide, yıllar önce Balıkesir’deki öğretmenini yani Bedri’yi görür. Bedri ise onu görür görmez tıpkı eski günlerdeki gibi olur. Ancak sevdiği kadının evli olduğunu öğrenince Macide’ye asla yakınlaşmaz. Ömer ile dost olarak hayatlarına acıyıp yardımda bulunur. Aslında Sabahattin Ali, bu karakterle birlikte hayatta temiz kalmış insanların olduğunu vurgularken diğer karakterlerle hırsın sonucunda nasıl bir çukura düşüleceğini anlatıyor. Örneğin; Nihat’ın siyasi yönde nasıl piyon gibi kullanıldığını, dönemin aydın zümre olarak adlandırılan insanların hevesleri ve bitip tükenmeyen dünya sevgileriyle sarhoş olup türlü batakhanelere düşüşünü, veznedarın istemeden de olsa kirlenişini en ince ayrıntılarla gözler önüne seriyor.

Gel gelelim Ömer’in arkadaşlarından bağını koparmaması ve onların kötülüklerini gördüğü hâlde yanlarından ayrılmaması Macide’yi çok düşündürür. Ve bir gün müsamereye gittikleri akşam onun için bardağı taşıran son damla olur. Nitekim Ömer’in arkadaşlarından birinin ona yakınlaşmaya çalışması ve Ömer’in, Macide’yi hiç umursamadan yalnız bırakıp, başka bir kadınla yakın olması onu çok derinden incitir ve düşüncelere sevk eder.

Bulunduğu hayatını, aşkını sorgulayarak uzun uzun mektup yazar ve yollarının artık ayrılacağını söylemeye çalışır. Fakat romanın bu kısımları biraz karışır. Ömer’in yaptığı hatalar sonucunda içeriye girmesiyle Macide tekrar bir yıkım yaşar.

Sığınacağı tek bir liman olarak gördüğü Bedri’ye tutunarak ayakta kalmaya çalışır ve en nihayetinde daha o düşüncelerini Ömer’e söylemeden, Ömer, Bedri’nin aracılığıyla Macide’den vazgeçtiğini söyler. Klasik bir soru olarak “Sevgi mi? Emek mi?” sorusuna mukabil, Macide’nin seçimini hüzünle Sabahattin Ali, okuyucularına gösterir. Ve romanın sonunda bir kez daha anlarız ki birbirine ruhen benzemeyen insanlar ne kadar aşık olurlarsa olsunlar onları bekleyen bir ayrılık vardır. Nitekim bazen aşkta yetmez bir ömür boyu birlikte yaşamaya, yaşlanmaya...

Güzel, hüzünlü ve aydınlatıcı bir kitaptı. Mutlaka okumanızı tavsiye ederim.

Kitaptan sevdiğim birkaç alıntı:

"İyilik demek kimseye kötülüğü dokunmamak değil, kötülük yapacak cevheri içinde taşımamak demektir."

"Kullanmadıktan sonra göğsümüzü dolduran hisler ve kafamızda kımıldayan düşünceler neye yarardı?"

"İnsan dünyaya sadece yemek, içmek, koynuna birini alıp yatmak için gelmiş olamazdı! Daha büyük ve insanca bir sebep lazımdı."

"Ben daha çok kendi içimde yaşayan bir insanım... Bunun için size nazaran birkaç misli fazla yaşamış sayılırım."

Fatma Saldıran
twitter.com/Fatmasldrn_

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder