SAYFALAR

5 Eylül 2018 Çarşamba

Dünyanın yeni ve gerçekçi bir siyasete olan ihtiyacı

2013 yılında Edinburgh'taki TED konuşmasında, gençliğinde tropiklerde altı yılını geçirdiğinden bahseder George Monbiot. Dünyanın en büyüleyici ikliminde araştırmacı gazeteci olarak görev alırken çok çılgınlık ve hatta aptallık yaptığını söyler. Tüm bunların sonunda ise kendini daha önce hiç olmadığı kadar canlı hissettiğini belirtir. Eve döndüğünde bulaşık makinesini doldurmanın artık iyice ilginç bir görev hâline döndüğünü, hayat amacına dair verdiği önemin giderek azaldığını fark eder. "Kendimi hayatımın duvarlarını tırmalarken buldum, adeta ötesindeki daha geniş bir alana çıkış yolunu bulmaya çalışır gibi" der ve şöyle esas konuya şöyle girer: "İnanıyorum ki ekolojik olarak sıkılmıştım."

Oxford Üniversitesi’nde zooloji eğitimi almış Monbiot, gazetecilik kariyeri boyunca gerek yazılarında gerek konuşmalarında yeniden yabanileşme üzerinde durdu. Dünyanın ekolojik dengesini bozan ve ismi ilerleme, kalkınma, modernleşme olan her teknolojik gelişmeye karşı çıktı. Dilimize "Yaban Yaşam: Karayı, Denizi ve İnsan Yaşamını Yeniden Yabanlaştırmak" adıyla çevrilen kitabı birçok uluslararası ödül almış, çevreciliğe dair yaptığı bu katkıların neticesinde UN Global 500 Ödülü'ne layık görülmüş, bu ödülü Nelson Mandela’nın elinden almıştır. Monbiot, zaman geçtikçe ekolojik yorumlarının insan hayatında sahici bir etki bırakabilmesinin yönetim biçimlerindeki hikâyeye dayandığını fark eder ve bu kez de yeni bir kitapla selamlar okuyucularını. "Bu Enkazı Kaldırmak: Kriz Çağında Yeni Bir Siyaset Önerisi", teknolojinin insan hayatını ezip geçtiği bir çağda her şeyin devletlerin elinde olmadığını, insana seslenmeyen bir siyasetin gelip geçiciliğini, insanın bir oy verme makinesi değil hikâyelerden beslenen bir ruh olduğunu anlatıyor. Ütopyalardan beslenmiyor, son derece gerçekçi ve umutlu. Çünkü hayal kuruyor, kurduruyor. Bu hayallerin hiçbiri imkânsıza, elverişli olmayana dayanmıyor. Monbiot şöyle diyor: "Umutsuzluk, hayalgücü tükendiğinde düştüğümüz bir durumdur. Şimdimizi ve yarınımızı betimleyecek hikâyelerden yoksun olduğumuzda umut da solup gider. Siyasi yetersizlik, özünde hayalgücünün yetersizliğidir."

Yaşadığımız yıkımlar, hiç inanılmamış ve yalanlarla, geçiştirmelerle dolu hikâyelerden kaynaklanıyor. Gelecek planlaması adı altında çok kısa bir zamanda başta doğayı, sonrasında insan yaşamını parçalayıp sıkıştıran, yok eden projeler halklara dayatılıyor. Ortada bir sunma da yok. Kimse kimseye bir şey sunmuyor. Evet ve hayır seçenekleri halk için hiçbir şey ifade etmiyor. İnsanlara sadece iki sonucu olan bir soru sormanın karşılığı ne demokrasi ne de siyaset. Monbiot'un kitabının hemen başına aldığı paragrafta Ben Okri, A Way of Being Free (Bir Özgürlük Tarzı) kitabında şöyle diyor: "Kendilerine, kendi gerçekleriyle yüz yüze getiren hikâyeler anlatırlarsa, tarihlerini gelecekteki filizler için özgürleştireceklerdir."

Günümüz siyasetinde ucu çağlar öncesinde dayanan bir hikâye tekerrür ediyor hâlâ. İnsanlığın menfaatlerine karşı mücadele eden güçlü ve hain bir kalabalık kargaşaya sebep olur. Bu kargaşa insanları tedirgin eder, yıldırır. Derken kahramanımız -bir kişi de olabilir bir grup insan da- çıkagelir ve bu kargaşayı kısa bir sürede kuvvetli bir savaşla ortadan kaldırır. Mutlak bir üstünlük kurar ve halkı kurtarır. Bunun karşılığında halktan mutlak bir sadakat bekler ki o kusursuz düzen yeniden tesis edilebilsin. İşte, sadece kahramanlara ve kötülere dayanan siyasetlerin asla esnek olamayacağını, geleek adına hiçbir şey ifade etmeyeceğini, sadece kalabalık ve çalışmak zorunda olduğu için dışarıdan son derece enerjik görülebilecek insanlığın biraz daha içeriden bakıldığında sessizliğin sesini yüklenip fazlasıyla depresif, öfkeli ve huzursuz olduğunu görmenin basitliğini anlatıyor Monbiot. Kötülüğü de iyiliği de anlatırken ikna ediyor. Çünkü sunduğu öneriler ve örnekler gerçekçi, projelendirilmesi mümkün ve ilham verici hikâyelere dayanıyor.

Kitabına yaşadığımız zamanların hikâyesini ortaya çıkararak başlıyor George Monbiot. Gelecek bölümlerde ise yeni bir hikâye, yani yeni bir siyaset üretebilmek için önce açmazları keşfetmeye davet ediyor. Seyircinin (halkın) tutsaklığını görmek, ardına bakmayı bilmek, yabancılaşmadaki huzursuzluğu incelemek, ait olmanın önemini fark etmek, iktisattan faydalanırken önce iktisadın çerçevesini belirlemek, nihayet siyaseti ortaya koymak ve o siyaseti tüm vasıflarıyla birlikte gerçekleştirmek için kendince bir yol haritası sunuyor. Kendisi, "daha iyi bir dünyaya giden patikayı aydınlatacak bir hikâye" diyor buna. Kitabın başından sonuna bakıldığında önce bu hikâyenin ana hatlarını, sonra bu hikâyeyi gerçek bir siyasete dönüştürecek politikaları ve stratejileri ortaya koyuyor. Deneyim, eylem ve olasılık dahilindeki uygulmalarla birlikte hikâyesini şu isme vardırıyor: aidiyet siyaseti.

Ait olmak, kitabın beşinci bölümü. Aynı zamanda Monbiot'un yeni siyaset patikasında vardığı yeri belirginleştiren bir güzergâh. Kimberley Brownlee'nin teşhis ettiği üç aidiyet biçimini var: karşılıklı ait olmak, bir şeye ait olmak ve bir şeyin parçası hissetmek. Monbiot bu üç teşhisi kendince yorumladıktan sonra şu noktaya varıyor: "Daha bebeklikten itibarem bu aidiyet biçimlerinin üçüne de güçlü bir gereksinim duyarız: bir aile ve toplum tarafından sahip olunmak, onların arasında karşılıklılık üzerine kurulu bir yere sahip olmak ve o yerde kendimizi rahat hissetmek. İşte ait olmaya yönelik bu ihtiyaçtır, etkili bir siyasetin ayırdına varıp işe koştuğu. Geçmişte dünyayı değiştirmeye soyunmuş olanlar, bunu derinden kavramışlardır."

Topluluk ruhunun canlanması, katılımcı kültür için olmazsa olmaz niteliğinde. Bir topluluğu yapılandırmanın soylu bir çağrı olduğunu söyleyen Monbiot, topluluk ruhunu canlandırmanın tek başına bir şey ifade etmediğini ve her derde deva olamayacağını da söylüyor. Sorunlarımızın bir kısmını çözebilir, bize güç kaynağı olabilir bu ruh. Ancak onu önemli kılan, katılımcı kültürden asla vazgeçilmemesidir. Bu harikulade sokaklar tasarlamak için de eğitim sistemine dair görülmemiş bir fikir sunarken de aynı öneme sahip. Biz ne kadar ciddi yorumlar ortaya koyarsak koyalım, devlet nezdinde er ya da geç 'engelden başka bir şey değil' konumunda olacağız. Ancak direnmezsek, yani katılımın olmadığı ruhsuz bir dijital kültür içinde boğulmaya devam edersek "bizi de planlarımızı da süpürüp atacak ve yerine otobanlar, ofis binaları, marinalar, golf sahaları ve kapalı siteler yapacaklardır." Monbiot'a göre. Tam da bu yorumun boyutunu düşünürken Facebook'ta sevgili arkadaşımız Haluk Doğan vesilesiyle karşıma düşen, rahmetli Durmuş Hocaoğlu'nun Siyâset ve Kirlilik makalesindeki şu paragrafla göz teması kurdum: "Toplumumuz hemen-hemen her şeyi Devlet'ten istemektedir, ve fakat her şeyi vermeye muhtedir olanın her şeyi almaya da muktedir olacağını aklına getirmemektedir."

Netice itibariyle George Monbiot'un aidiyet siyasetinde şu başlıklar hikâyeyi güçlü kılıyor: Ait olma özlemi, iyi paydaşlık, kamu yararı, sistemi sahiplenmek, halkın bilgeliği ve yuvaya, kendimize dönmek. Tüm bu başlıkların ortak özelliği bir bütünü oluşturabilmek, topluluk olabilmek. Bunun ilk adımı da bir hayal belirleyip oradan başlamak değil, hemen kapılarımızın önünden başlamak. Olmak istediğimiz yerden değil, olduğumuz yerden başlayabilmek. Peki, 'büyük buluşma'dan sonra ne olacak? Şöyle bitiriyor Monbiot: "Yalnızlık ve yabancılaşma çağını, rekabet ve aşırı bireycilik takıntımızı, imge ve şöhret tapıncımızı ve iktidarla zenginliği ardımızda bıraktığımızda, karşımızda bizi beklemekte olan bir kişi bulacağız. Gerçek karakteri baskılanmış olan, hayal ettiğimizden iyi biri bu. İçimizde yaşayan, tüm bu süre boyunca orada duran biri."

Yağız Gönüler
twitter.com/ekmekvemushaf

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder