SAYFALAR

9 Mart 2017 Perşembe

Vatan sevgisi karanlığı aydınlatır

"Kötülük ne kadar artarsa güzeli yaratma nedeni de bir o kadar artacak. Şüphesiz daha güç olacak, ama daha da gerekli."
- Andrey Tarkovski

Hollanda'da yirmi yıldır çalışan bir Türk işçi, yirmi yıl boyunca kolundaki saati Türkiye saatine ayarlamış. Memleket hasreti, işçiye karanlıkta yol göstermiş, vakti saf ve hakiki sevgiyle kuşatmış. Almanya'ya ilk giden Türk işçiler ise yıllık izinlerinde tren istasyonlarına giderlermiş. Ucu nasılsa memlekete gider, havasını getirir diye. Kara tren gitmiş, memleketin aydınlığı görünür olmuş raylarda. Yaşamda hiçbir anlam bulamadığını düşünen genç bir kız, bol miktarda alkolle kendini uyuşturup avucundaki tüm hapları içerek canına kıymak istemiş. Son dakikalarında, TV kanalları arasında gezinirken iki gönül insanının umuda dair konuşmalarına denk gelmiş. Yalnızca umudun konuşulduğu o program, karanlıkta ölmek üzere olan bir cana yepyeni bir canlılık vermiş.

Nemrûd'un ateşinin İbrahim'e cilâ olduğunu bilenler, kahrı da lütfu da hoş görenler, bu da geçer be yâ hu diyenler için karanlıkta görmek zul değil, mesuliyettir. Kalbiyle aklı arasındaki terazinin dengesini şaşırmamış her kul, uluhiyet ve rububiyet nedir bilir, göğsünün kapılarını hakikate açar, kendini aşar. Sırtına dağların yüklendiği insan elbette kendini aşar, aşmalıdır. Tekamül çok boyutludur ama bir'e doğrudur. Tevhid tüm sıfatları siler ve yerine tek bir şey ekler: Mutlak güzellik. Karanlıkta görmek için güzel bakmak, güzel yaşamak, güzel söylemek lâzım. Şimdi kulağımızı Hafız Burhan'dan yahut Hafız Ahmet Bey'den dinlenebilecek nefis bir hüseynî gazele yanaştıralım: "Evvelce Hüdâyı tanımış olmasa kalbim / vallahi güzel sen benim Allah'ım olurdun / tevhidi kabul etmemiş olsaydım ta ezelden ebede / bir kör hakikatle ben kâfir olurdum."

Terör, darbe, nefret dili, şiddet ve ötekileştirme içinde yaşamak hepimizi hırpaladı. Ruh sağlığımız bozuldu. Dinç durabilmek için, mukavemet için, sönmemek ve dağılmamak için şifalı sözlere, çözümlere ihtiyacımız var. Kemal Sayar'ın "Darbe ve Terör Zamanında Ruhsal Direnç" alt başlığıyla, Kapı Yayınları tarafından neşredilen "Karanlıkta Görmek" kitabı bir el uzatıyor. Romantik ve hayalperest değil, sahici ve kuvvetli. "Şehitlerimize rahmet ve şükranla" diyerek, bir türkünün sesiyle açılıyor kitap: "Sayılmayız parmak ile / tükenmeyiz kırmak ile / taşramızdan sormak ile / kimse bilmez ahvalimiz."

Kemal hoca kitabını dört bölüme ayırmış: 1. Darbe Girişimi: 15 Temmuz, 2. Terör: "Kötülüğün Sıradanlığı", 3. Terör: "Radikaller", 4. Travmadan Sonra: İyileşmeye Dair. Hocanın sıkı okuyucuları fark edeceklerdir ki daha evvelki kitaplarında ve köşe yazılarında yer alan konuyla alakalı metinlerin düzenli bir sıralamasıyla oluşuyor Karanlıkta Görmek. Üzerinde yeniden ciddiyetle düşünülmesi gereken meseleler birbir sıralanıyor böylece: Cesaret, varlık, vicdan, insanın değeri, hakikat, ruha sahip olma, hınç ve affediş, terörün zihinsel arkaplanı, şiddet psikolojisi, uyaran ve tepki, kalb-i selim, kötülerin tutkuları, iyilerin basiretleri, sevmek, cana kıymak, yas, dinî şiddet efsanesi, unutmak, hatırlamak, ruh yaraları, vatanı imanla sevmek, memleket meselesi bilinci, öfke ahlâkı, vedalaşmak, iyi günlere inanmak, yurdu sevmek, yarınların güzel olacağına inanmak ve daima harekette olmak, sınırları aşacak bir kalbe sahip olmak.

Ezan okunuyor. O esnada F-16 alçak uçuş yapıyor. Önce bir sessizlik, peşinden titreyen bir sesle ezan sürüyor. Bunu asla unutmayacağız... Böyle yazmıştım 15 Temmuz'u 16 Temmuz'a bağlayan gece, 04:50'de. Kemal Sayar o günü hatırlatarak "bastırılmış olan geri döner" diyor ve o gün, toprağımızı vatan kılan şeyin vatanı imanla sevmek olduğunu belirtiyor. En önemlisi de unutulmaması gerekenleri hatırlatıyor, uyarıyor: "Şehitlerimize şükran borçluyuz, yiğit güvenlik güçlerimize, tankların üzerine çıkan, önüne yatan, canı pahasına sokağa akan yiğit insanlarımıza şükran borçluyuz. Türkiye büyük ve derin bir duadır, bunu bir kez daha idrak ettik, vatan da onun kocaman kalbidir. "Memleket ezanı duyduğumuz yer yerdir," demiştim bir söyleşide, Türkiye'nin ruhu ezanda yaşar. Hain şebeke bizi de kendisi gibi vatansızlaştırmak istedi ama ezan direndi, sala direndi, vicdan direndi, insan direndi. Vatanı işaretlerinden tanıdığımız her şey direndi. Bu direnişten hepimizin öğrenecekleri var."

Kitabın içeriği oldukça geniş. Modern dünya rahipleri, kökü kadime dayanmayan manevî oluşumlar, öldürmeye odaklı 'eleman' yetiştiren kurumsallaşmış örgütler, dünyayı kurtaracağına inanan bir lider ve ona koşulsuz inanmış müritleri, emirle yaşamaya alışmış kitle, sloganların yönettiği kent insanı ve daha nicesiyle birlikte Kemal Sayar'ın o bildiğimiz, tıp diliyle değil gönül diliyle 'çalışan' kalemi, sayfaları peşi sıra getiriyor ve metinler kolayca okunuyor. Denemelerin her biri çözüm üretiyor.

"Kendi içimizde hain aramaktan vazgeçelim artık" diyor Sayar: "Acılı ailelerin, şehit yakınlarının sitemlerini, feveranlarını bütünlüğümüze yönelik bir tehdit olarak algılamaktan vazgeçelim. Ateş düştüğü yeri yakar. Vatanı için evladını toprağa veren bir annenin, bir ağabeyin feryadını kendi sinesine basamayacak bir devlet müşfik bir devlet olamaz. Devlet o feryatları da içine alarak büyür. Toplumsal bir yas dönemindeyiz ama yastan iyileşmenin en önemli yolu hayata tutunmaktır."

Radikalleşme davranışları etkiliyor, değiştiriyor. Her türlü fanatiklik her türlü iyiyi alabora ediyor. Ağızdan çıkan söz, yapılan eylem çirkinleşiyor. "Başlangıçta atılan adımın cılız olması hiç önemli değildir: İyi yapılan bir şey ebediyen yapılmıştır, kalıcıdır." der Henry David Thoreau. Onun bu cümlesine Hannah Arendt'in Sivil İtaatsizlik kitabından ulaşmıştım. Bir başka mühim kitabı Kötülüğün Sıradanlığı'nda Arendt, "İyinin düşmanı kötü değil, düşünce yokluğudur" der. İçinde yaşadığımız, icbar edilen zihniyetin mottosu: kafa konforu. Bu konfora ulaşmak için önünüze konan her şeyi beğenmeniz gerekiyor. Kafa konforuna ulaşmış biri için iyi/kötü ayrımı çok basit. Aynı sloganları attığı, aynı şeyleri sevdiği herkes iyi. Kalanlar kötü. Öte yandan kafa konforu kişiyi ansızın müdür, köşe yazarı yahut konsept danışmanı yapabiliyor. Geriye, sevilmek için 'kitlenin istediğini vermek' kalıyor. Kafa konforu insanına göre eleştirmek, düşünmek kötü niyetlilerin işi. Onlar memnuniyetsiz, mutsuz, huzursuz ve kötü niyetli insanlar. Kafa konforu insanına göre hiçbir ayrıcalığa tenezzül etmeyen insan ukala ve enayi. Oysa bilmez ki şerefli bir yaşamda konforun yeri yoktur.

Kişinin karanlıkta görebilmesi için evvela düşünme ve eleştirme bilincine sahip olması gerekiyor. Cihan Aktaş bir yazısında "Eleştiri niye değerli biliyor musunuz?" diye sormuş ve "Münafık eleştirmez. Aynı sizin istediğiniz gibi konuşur. Hep onaylar." diye cevaplamıştı. Münafığın aydınlıkla işi olmaz. Bu yüzden kendine doğru bir süzgeci olmadığı gibi meseleleri hassas bir teraziden yahut filtreden geçirecek hem yetkinliği yoktur hem de tembeldir. Bu yüzden de daima karanlıkta kalır. Oysa hakikate giden yol, karanlıktan aydınlığa doğrudur. Atasoy Müftüoğlu şöyle der: "Her türden iktidara hakikati söyleyebilecek olanlar, hiç bir ayrıcalık peşinde koşmayanlardır."

Bir ayrıcalık peşindeysek o da hayvanlarla aramızdaki mesafeyi açmak üzerine olmalıdır. İnsan olmak, bunu gerektirir. "Bize düşen görev, hayatın ve insanın çöpleştirilmesine karşı durmak ve toprağı, insanı, inancı kirleten her ne varsa onunla savaşmaktır. İnsan bir çöp değildir" diyor kitabında Kemal Sayar. Anlamsızlık içinde yaşamak, anlamdan uzak yaşamak bizi çöpleştirirken geleceği de şimdiden kirletiyor: "Birkaç on yıldan beri terapiye başvuran insanlarda bir değişim gözleniyor Batı ülkelerinde. İyi giyimli, başarılı, sosyal hayatları iyi kişiler fobiler veya takıntıları için gelmiyorlar terapiste, bu yeni türün sorunu "hiçbir şey hissedememeleri". Bir hissetme yoksunluğu, boşluk ve kronik sıkıntı. Toplumun yeni bireyinin vebası bu. Bir uyuşma ve mutsuzluk hali... Ün ve servet pek çok kişi için hayatın amacı haline gelirken reklamcılık her türlü arzuyu doyurmanın faydasına bizi ikna etti. Sanki yarın diye bir ülke yokmuş gibi her türlü arzuyu hemen şimdi "özgürleştirme" adı altında doyurma düşüncesi, bu iklimin belirgin özelliği. Sınır yok. Geçmiş yok. Kimse yüzyıl sonrası için meşe ağaçları dikmiyor artık."

Hayatımızdan birer birer çıkan değerlerin arkasında rol çalanlar var. Tevazudan bahsedip en yüksek, daha yüksek binaları dikenler, yaratılanı Yaratan'dan ötürü sevdiğini söylerken hayvanları telef edenler, hafızasında çocuk gülücükleri saklayan yemyeşil parkları ve bahçeleri imara açanlar, üç medeniyeti potasında eritmiş kadim İstanbul'u Amerika'nın bir eyaletine çevirenler, dindar bir nesil yetiştirmeyi görevi olmaksızın iş belleyip felsefeyi düşman ilan edenler, ihmalkârlık sonucu ortaya çıkan faciaları kadere yükleyenler, yüce devlet geçmişinden bahsederken devletin millete hizmet aracı olduğunu unutanlar hep rol çaldılar. Bir medeniyet tasavvuru ve hikmet telakkisi ortaya koyamadan gaflet türküsüyle delalete sürüklenip durdular. Karanlıkta göremediler çünkü ortada bir karanlık olduğunu reddettiler: "Tevazu, kanaat, diğerkâmlık, merhamet, itidal, teenni... Bunlar çok eskiden gördüğümüz bir rüyanın arada bir ruhumuzu yoklayan gulyabanileri. Kadere rıza gösterme sakın, sev kendini, parlat kendini, göster kendini, kendine yet, kendini rahatlat... Adaletsizlik karşısında "evet, isyan!" diye sakın yumruklarını sıkayım deme... Survivor ne güne duruyor, oraya bak, orada ol, orayı yaşa. Bu sığ kültür hepimizi bakıma muhtaç çocuklara çeviriyor."

Kitaptan yaptığım bu son alıntıyı, Halil Cibran'ın Asi Ruhlar kitabından başka bir alıntıyla tamamlamak ve yazıma son vermek isterim: "İnsanın en keskin duygularından biridir isyan. Kimi aşk için, kimi hak için, kimi özgürlük için, kimi de adalet için başkaldırır. Yaşamla sorunu olmayan insanın yapacağı iş değildir isyan etmek."

Yağız Gönüler
twitter.com/ekmekvemushaf

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder