Batı zihniyetinin dayattığı hakim kurgu bu yönde. Peki doğuda, hadi biraz daraltalım "muhafazakâr" olarak tanımlanan coğrafyada durum ne? Durum içler acısı. Daraltılmış bilinçler birbirini katlediyor. Sömürgeci, seküler ve sinsi planlar doğu coğrafyasını hem tehdit hem de taciz ediyor. Yeryüzü korkunç bir batı baskısı altında kıvranıyor. Vicdan, ahlak, merhamet, şefkat ve sevgi gibi kavramlar insan kalbinden uzaklaşıyor. Sağduyu, hoşgörü yanlış tanımlanıyor. Tevhid mazideki bir yapıymış gibi tanımlanıyor. Öte yandan tek bir ideali benimseyerek; soran, sorgulayan, şüphe eden yani akleden kalpler heba oluyor.
"Hepimizi kuşatan ve tehdit eden gelişmeleri büyük bir duyarsızlık içerisinde takip ediyoruz. Miâdını çoktan doldurmuş kimi tartışmaları sürdürüyoruz. Sorgulayıcı bir zihne sahip olmadığımız, sorgulama yetisi kazanamadığımız için yüzeyin ötesine geçemiyor, olayları ve gelişmeleri parça parça ele alıyoruz. Bütün gelişmelerden alelacele sonuçlar çıkarmaya çalışıyoruz. Hepimizi olumsuz yönde etkileyen geleneksel romantizmlerimiz hepimizi çok ciddi algılama yanlışlarına, hatalarına sevkediyor, çok abartılı ve tehlikeli beklentiler içerisine giriyoruz." [sf. 32]
"Başkalarının iradeleri tarafından kısıtlanmak, biçimlendirilmek, yönetilmek, itaatkârlığa ve teslimiyetçiliğe zorlanmak, konumlarını başkalarının kararları doğrultusunda tayin etmek İslamî cemaatleri, tasavvufî cemaatleri rahatsız etmiyor." [sf. 37]
Kişiler ululanırken adeta putlaştırılıyor. Cemaatler örgütleşiyor. Kaderci bir yaşama şekli yerleştiriliyor. Şehirler kentlere, evler konutlara dönüşüyor. Kalpler aydınlık birer sığınak olmaktan çıkıyor, daha çok mağara gibi karanlık, umutsuz bir yer hâlini alıyor. Devreye bu aldatıcı, şaibeli ve kapkara yaşamı yeniden yorumlamak kalıyor. Atasoy Müftüoğlu böyle bir isim: sorgulayan, eleştiren, yorumlayan, fikir üreten. Kimileri için bu karamsar, kötü, umutsuz bir tutum. Oysa itaat ve biat arasında gidip gelen mümin duruşunun şu sıralar en çok ihtiyaç duyacağı şey belki de bu: varoluşunu gözden geçirmek, belki de yeniden anlamlandırmak.
Küresel Çağda Kaybolmak, yarı yarıya eleştiren yarı yarıya çözüm üretmeye gayret eden makalelerden oluşuyor. Müftüoğlu üslubundan, düşünce yapısından, mütalaa anlayışından asla taviz vermiyor. Gerektiğinde keskin yazıyor, yüksek sesle konuşuyor. Özellikle inananları 'her ne olursa olsun' susmaya, sükunete, sakinliğe davet eden ve dolayısıyla pasifleştiren, silikleştiren ve uzun vadede yok eden zihniyete kendince savaş açıyor. "Hoşgörü" kavramını yeni baştan düşündürüyor. Onun tasavvufî oluşumlara(?) yönelik eleştirileri zaman zaman yanlış anlaşılıyor, daha doğrusu anlaşılmak istenmiyor. Çünkü o kesimin işine gelmiyor eleştiriler.
"Cihat ve içtihad, direniş ve muhalefet ruhunu öldüren, Ümmettin ve direniş mücadelelerinin yanında değil, müstekbirlerin yanında yer alan cemaat hareketlerinin, tevhidî bilince dayalı sorgulamalara tabi tutulmaları gerekirken, kutsallaştırılmaları anlaşılabilir bir durum değildir. Günümüzde hoşgörü temelinde sürdürdükleri İslâmi hizmetleri yüzyıllarca önce yaşamış kimi âlimlerin, âriflerin tasarrufları doğrultusunda yaptıklarına inananlar "insanlar için kendi çalıştıklarından başkası yoktur" ilahî hakikatini unutuyor." [sf. 63]
"Hayatımızı maskelerle sürdüremeyiz. Kendimiz olamadığımızda, kendimiz olmaktan çıkarıldığımızda, kendimiz için de bir yabancı hâline geleceğimizi unutmamalıyız. Sahte meşruiyet biçimlerine ihtiyaç duymamalıyız. Evde Müslüman, sokakta laik konumuna düşmemeliyiz. Koşullara göre değişen tak-çıkar kimliği, insanı kişiliksizliğe mahkum eder. Beğenilerimizin, tercihlerimizin reklam ve propaganda araçları yoluyla şekillenmesine izin vermemeliyiz. Popülizme dayalı ödünler vererek sayılar çoğaltılabilir, ancak nitelikleri çoğaltmak için özgün ve özgür bilinç yapılarına ihtiyaç vardır." [sf. 65]
Günümüzde insan, birey olarak var edilmeye çalışılıyor. Oysa insan, birey değildir, biriciktir. Kendi şahsının, ruhunun, kalbinin tekliğini bilmeli ve bu doğrultuda düşünmeli, tasavvur etmeli ve yaşamalıdır. Bu kişisel birlik, genel bir birliğe, tevhide ulaşma yolunda hakiki bir gayrettir. Kendini belirli kurumların, kuruluşların, şirketlerin, cephelerin, safların, sınıfların içine gömüp o yapıların varlığıyla var etmeye çalışanlar, bataklıkta yüzmeye çalıştıklarının farkında değillerdir. Atasoy Müftüoğlu buna dikkat çekiyor: "Ahlâkî ilkeleri, temelleri, sorumlulukları ihmal ederek, cemaat çıkarına tapınan unsurlar, ahlâki alanın dışında ne tür başarılar kazanırlarsa kazansınlar, bunların herhangi bir değeri olamaz. Kendilerini yalnızca bir mezhebin, cemaatin, hizbin ufkuna kapatanlar, özgür ve eleştirel düşünmeyi başaramazlar, kendi kendilerini hapsederler ve soluksuz kalırlar." [sf. 93]
Bu kitabı okuyan bir zihin, 'yolundan gidiyorum' dediği tüm fikirlerin, kişilerin ve ideallerin üzerinden yeniden düşünme yüksekliğine varmalı. Bunu yaparken Müslüman duruşundan asla taviz vermeyip yegane önderin Resul-i Ekrem (s.a.v) olduğunu unutmamalı. Aşırı duygusallık bizleri romantizme, o da lüzumsuz bir efkâra götürüyor. Bununla soluksuzca savaşılmalı. Biz hayallere değil, düşüncelere tutkun olmalıyız. Düşünmeliyiz, daima düşünmeli.
"Romantik bir tarih yaklaşımı, tarihin ve tarihsel kişiliklerin kutsallaştırılması sonucunu doğuruyor. Bu konuda eleştirel bir bilinçle hareket edilmelidir. Tarihe, geleneğe bağlılık ve saygı, tarihsel sapmaları sahiplenmek anlamına gelmemeli. Herhangi bir tarihsel kişiliğe, düşünür, âlim ya da ârif'e saygı duymakla dünyayı bu kişiliklerden ibaret bilmek aynı şey değildir." [sf. 128]
"Her şeyi bilen cemaat lideri anlayışı gerçekten çok büyük bir sapkınlık biçimidir. Putlaştırıcı hiçbir yaklaşım ve eğilime kesinlikle müsamaha edilemez. Varoluşumuzu erdemli, onurlu, bağımsız tanıklıklarla anlamlı kılabiliriz. Bilincin çöküşünü durdurabilmeliyiz." [sf. 128]
Ekim 2011'de Hece Yayınları tarafından neşredilen Küresel Çağda Kaybolmak, büyük resmi görebilme yetisi kazandırmak için yazılmış, bu niyetle ortaya çıkmış bir kitap gibi görünüyor. Okunuşu gayet kolay fakat idrak etmek için ciddi bir mesai istiyor. Atasoy Müftüoğlu her yazısında olduğu gibi bu kitabında insana düşünmek, akıl yürütmek, eleştirmek, sorgulamak, muhalefet edebilmek, tahayyül etmek gibi hayati yeteneklere sahip olduğunu hatırlatıyor. Koşullara göre hareket eden, her yeni koşulla birlikte değişen benliklerin, büyük bir kültürel ve ruhsal yokluk, yetersizlik içinde bulunduğunu hatırlatıyor. Son sözü ise şöyle söylüyor: "Herhangi bir alanda mücadele hâlinde olmamak, hiçlik içerisinde yaşamak anlamı taşır."
Yağız Gönüler
twitter.com/ekmekvemushaf
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder