29 Kasım 2018 Perşembe

Dünyada misafir olduğunu bilen kuşları tedirgin etmez

"Cevap soruya göre değil, sorana göre verilir."
- Ahmed Zerrûk el-Fâsî

Kitaplarına, şiirlerine koyduğu isimlerle düşünce dünyasını, ya da şöyle diyelim, dünyaya nereden baktığını hassaten göstermiş bir kalem Ahmet Murat. Onu bir unvanın kıyısına yanaştırmak bu anlamda güç. Çünkü yazarlığı belirli bir alana dair değil. Kimi kafayı bütünüyle romanla 'bozar' kimi de şiirle yahut başka şeylerle. Ahmet Murat, yaşadığımız zamanların 'metafizik kaybı'na işaret eden yazılar yazıyor. Gerçek Hayat'ta ve Nihayet'te gündem ne olursa olsun, o kendi gündemini koruyor. Sıkmadan, bunaltmadan, cetvel veya sopa göstermeden kendi gündemine davet ediyor.

Kuşlarla Sohbetin Şartları, işte bu anlamda bir davet kitabı. "Büyüsü bozulmuş bir dünya" diyor yaşadığımız zamanlara Ahmet Murat. Neydi bu büyü, eskiler bu büyüyü nasıl koruyup kollardı? Bağın nerede ve nasıl koptuğundan çok, yani tarihçilerin yaklaşımı olan neden-sonuç ilişkisinin getireceği polemik üslubundan kaçınarak, daha çok insan odaklı yazılardan oluşuyor kitap. İnsan odaklı denince meselenin küçüldüğü zamanlardayız. Kişisel gelişimciler kişisel algılamasın ama bu mesele pek de kişisel değil. Bu mesele biraz da babaları ve dedeleri tasavvuf bahçelerinden demet demet çiçek toplamış geniş bir iklimi ilgilendiriyor. O iklimin insanı çok. Süreceği iz belki az ama muhabbet bazen birinin peşine takılmakla da başlayabiliyor. Bir gözün nazarı, bir sözün şifası, bir şarkının daveti. Evet bu paragraf da davetle bitti.

Ahmet Murat eskilerin izini sürerken yenilerin 'zamane'liğini sorgulamaktan da sıkılmıyor. Bu sorgu ne kişilere ne de kurumlara yönelik. Yazarın okuyucuyu bir solukta kitabı bitirmeye 'mecbur' eden tarafı da bu aslında. Ortada bir gerilim var ve bu gerilim yüzünden biz ne geçmişin izini sürebiliyoruz lezzetiyle, ne de geçmişle gelecek arasındaki 'köprü insanlar'ın hâlini merak ediyoruz. Bu durumda söz, 'meleklere iman' konusundaki düşüşümüze kadar iniyor.

Tedirgin edici metinler var Kuşlarla Sohbetin Şartları'nda. Zaten şart kelimesiyle karşılaşınca tedirginlik yaşamamak pek de mümkün değil. "Ve elbette dünyanın bir gurbet olarak kabulünün yolu, dünyada tedirgin olmaktan geçer" diyor yazar. Kıyametin kopmasına ramak kala elindeki fidanla baş başa kalmış birinin tedirginliğini düşünelim önce, sonra da şu satırları okuyalım beraberce: "Sokrates'in, kendisini öldürecek olan baldıran zehri hazırlanırken flütle yeni bir ezgi öğrenmeye çalıştığı söylenir. "Ne işe yarayacak ki bu?" diye ümitsizce sorarlar. "Yeni bir ezgi öğrenmeye" der filozof."

Maç farklı bir mağlubiyetle devam ederken bile, tüm o ümitsizlikte bir futbolsever kesinlikle 90. dakikayı görmek ister. Ardından uzatmaları. Neticede netice her an değişebilir. Değişmezse de izleyeni teskin edecek bir gerilim, yorum gelebilir maç sonu demeçlerinde, programlarında. Onları da izler futbolsever. Hep bir umut. O gerilmiş yayın bir şekilde harekete geçmesi gerek. Buna kişisel gelişimciler 'enerjiyi boşaltmak' diyor galiba. Filozoflar ve ruh hekimleri için 'kendini meşgul etmek' oluyor yani. Bize öğüt verilen de elindeki fidanı her ne olacaksa olsun dikmektir. İster tufan kopsun, ister kıyamet. Nasılsa insan ziyandadır ve son dakikadan sonra bile ümit vardır.

Karşılaştırmalı bir okuma fırsatı var konular içinde. Her yandan saldıran 'mutlu ol' baskısına göğüs geremeyen, mutlu olmak için bütçesini ve çehresini yetiştiremeyen insan mutsuz olmayı ölümle bir tutuyor. Farkında olmadan kendini uyuşturmanın girdabına katılıyor. Kurguda bir hata var gibi sanki. Üstelik bu kurguyu basbayağı biz inşa ettik. Hakikatle, güzelle irtibatı kopardık. Dolayısıyla kurgu, yeni model bir arabanın test sürüşü çekimlerini hatırlatıyor. Evet kaza olacak ama sekiz hava yastığıyla kurtuluşa erebiliriz. Sahiden mi? Oysa velilerden birinin şu sözleri çok daha gerçekçi: "Sen günahını gözünde büyüttükçe o Hak katında küçülür; sen ibadetini gözünde küçülttükçe o Hak katında büyür."

Şehrimizde bulunmayan boşluklardan şeyhe duyulan ihtiyaca, matematik odaklı dinî telkinlerle gelen manevi yorgunluk hallerinden sahte sufi çeşitlerine kadar irfan yoluyla hayatın gerçekliğini ve acımasızlığını buluşturan metinler içinde çok kısa bir cümle haykırıp duruyor doğru olmayanın ne olduğunu: "Bugün her bütçeye uygun sema icrası var: Turistler için ayrı, çiğköfteci açılışı için ayrı tarifeler mevcut."

Yeterli. Bazen şuncacık bir cümle kafi. Uzatmaya, kapışmaya, sesi yükseltmeye bile gerek yok. Bu anlamda dil terazisini sıklıkla kaybeden 'yolcu'lar için 'ders içinde ders' çıkarılabilecek bir imkân aslında Kuşlarla Sohbetin Şartları. Üstelik hiç de öyle 'özün özü' haddine varmadan. Gayet sakin, gayet misafirce. Hepimizin misafir olduğunun bilinciyle. Dahası: "Arifler, "Edebin, ekmekteki un, ibadetinse ekmekteki tuz gibi olsun" demişler. İbadeti yerine getirmekle yetinmek değil, ibadeti, ondan daha yoğun ve çok olan bir edebin içinde eritmek anlamına gelir bu."

Her kitap bir arayışın neticesinde okunuyor şüphesiz. Daha doğrusu, bunu bilinçli bir şekilde yapıyor 'hakiki okuyucu'lar. Kitap almayı bir alışveriş olarak görmeden, iştahı kendine mahsus, okunuşu ve özümsenişi kendine has bir tavır bu hayata karşı. İşte bazen, kitabı okurken aradığımızı unutur gibi oluruz da son anda, son sayfalarda geliverir aradığımız karşımıza. Kuşlarla Sohbetin Şartları'nda bunu yaşadım. "el-Kahhâr" idi konu. Sebebini burada açıklayamayacağım farklı bir bakış açısına, bir yoruma, çarpıcı bir aktarıma ihtiyacım vardı. Bunca zamandır istediğimi bulamamışken, hiç beklemediğim bir anda paragrafları okurken yaşadım heyecanımı. Belki başkasını da heyecanlandırır diye düşünerek, bir kısmını da buraya almak isterim:

"el-Kahhâr" ism-i şerifi kalpte kahredici, yıkıcı, imha edici bazı etkinliklerde bulunan; kalbe, sahibini dönüştüren bilgi bırakan bir isimdir. Fiziki dünyada var olan her şeyin manevi dünyada bir tür arketipe sahip olduğunu kabul eden sufiler, dış dünyadaki düşmanların içerdeki büyük düşmanın görüntüsü ve eşi, dış dünyadaki azgın kavimlerin ya da onların aralarından çıkmış olan peygamberlerin ve kitapların iç dünyada da benzerinin olduğunu söylemeleri sebebiyle, "el-Kahhâr" ismini de çift taraflı bir balta gibi dışa ve içe doğru kullanırlar. "el-Kahhâr" zahirde ve batında eskin bir isimdir. Zahiri tahtlar ve zalimler onunla sarsılırken; kanat açmayı önleyen ön kabuller, eşya hakkındaki duygusal yargılar, iç kargaşadan beslenen bilgi gibi batıni tahtlar da onunla sarsılır ve rabbani bilgiye yer açacak temizlik yapılır."

Kuşlarla sohbet etmek, yani onları kaçırmamak, için-dışın birbirini temizlemesiyle mümkün. Geçmişle gelecek arasında, 'şimdi ve burada' yani hakiki ve faal bir köprü kurmakla mümkün. Bu mümkünlerin kıyısına yanaşmak adına güzel olan kapıları, konuları yoklamak ilk şart sanki...

Evet, dünyada misafir olduğunu bilen kuşları kaçırmaz. Tedirgin olan, tedirgin etmez belki...

Yağız Gönüler
twitter.com/ekmekvemushaf

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder