17 Ekim 2018 Çarşamba

İnsanla kalbi arasındaki yol

"Fırtına ve yol yorgunluğu
Adımlarımda yankılanıyor."


Türkçeye çevrilen her kitabında ayrı heyecan yaşatan isimlerden biridir Hermann Hesse. Dünyaya bakışındaki endişesini üslubuna olduğu gibi yerleştirmiş, bunu yaparken de düşünürlüğünden ve şairaneliğinden ödün vermemiştir hiçbir zaman. Geçtiğimiz dönemde romanlarının ve denemelerinin dışında özellikle seyahat, gezi, keşif, yolculuk türü kitapları okumayı sevenler için çok özel bir kitabı Everest Yayınları tarafından dilimize kazandırılmıştı: Görkemli Dünya.

Hesse'nin tüm özelliklerinin toplandığı bir kitap Görkemli Dünya. Her ne kadar küçük gibi görünse de içinde bir şairin, düşünürün ve roman yazarının 'gezgin' tarafını görüyoruz. Onunla adımlıyoruz zamanı ve mekanı. Evinden ayrılışı, doğada tek başına dolaşması ve bu esnada aldığı notları, yazdığı şiirler, çizdiği desenlerle patikaları yollara, yolları coğrafyalara bağlıyor Hesse. "Ben yaşamı içimde titrerken, dilimde, ayak tabanlarımda, arzularımda ve acı çekişimde hissediyorum. Ben ruhumun yüzlerce şekilde hareket edebilen, arayan bir şey olmasını istiyorum." diyen bir adam var karşımızada. Bu adam yaşayıp gördüklerini yazarken Görkemli Dünya'da bazen bir rahip oluyor, bazen bir keşiş. Çocuklar, kadınlar, bitkiler, aşçılar, katiller ve hayvanlar da Hesse'nin diliyle yeniden ruh buluyor.

Kitabın orijinal ismi Wanderung, yani yürüyüş. Gönül isterdi ki Türkçeye de bu isimle geçsin ama Görkemli Dünya da hiç fena bir isim değil. Sadece kapaktaki renklilik sebebiyle yazarı hiç tanımayanlar ya da az tanıyanlar için sanki bir çocuk kitabı gibi durabilir. Elbette tüm çocukların bu kitabı ilgili yaşa geldiklerinde okuması önerilmelidir. Kitabın harikulade çevirisi Esen Akyel tarafından yapılmış. Kendisi uzun yıllar elektronik sanayinde baskı devre üretiminde çalışıp emekli olduktan sonra çocukluğundan beri çok sevdiği edebiyat, şiir ve çeviri çalışmalarına ağırlık vermiş. Bu güzel kitabı da hem Hesse'yi hem de bu tarzda kitaplar okumayı sevenlere armağan etmiş.

Hesse'nin kitap boyunca izlediği güzergâhlar şöyle: Çiftlik evi, dağ geçidi, küçük asaba, köprü, papaz evi, çiftlik, ağaçlar, yağmurlu hava, küçük kilise, öğle dinlenmesi, göl-ağaç-dağ, bulutlu gökyüzü, kırmızı ev. Okurken neden Hesse'nin romanlarında da sıklıkla ev-tabiat-insan üçgenini kullandığını anlamak mümkün. Bu üçgen onu mutlu ediyor. Buradaki mutluluk yaşamın ağırlığını alıp bir kenara koymak değil, aksine o ağırlığın içinde yavaş bir biçimde yaşamak, varoluşu doya doya hissetmek, her şeyiyle. Bozkırkurdu da Boncuk Oyunu da Görkemli Dünya'dan sonra yeniden okunmalı diye düşünüyorum. Böylece "Dünya üzerinde hiçbir şey sınırlardan daha tiksinti verici, daha aşağılık olamaz." diyen Hesse'nin bu cümlesindeki hedef olarak tek başına siyasetin söylenemeyeceği ortaya çıkacaktır. Onun dünya tasavvurunda da belirgin çizgiler var fakat bu çizgiler insanların daha sade ve dünyevi zevklerden hırslardan uzak yaşamalarını sağlamaya yönelik. Amaç daha anlamlı yaşamak, yaşanılan zamanı hem tek başına hem de topluluk olarak kıymetli kılmak: "Sessizlik, barış ve bir orta sınıf yaşamı istiyorum. Güzel yatakların, bir bahçe kanepesinin, iyi bir mutfağın kokusunun, çalışmak için tütünün ve eski kitapların özlemini çekiyorum."

Doğayla buluşmak her insana iyi gelir. "İçim açıldı" deriz bir yeşilliğin ortasında kalınca. Uzun zaman spor yapmayıp bir anda spor yapmaya başlayan ve sonrasında çeşitli kas ağrıları yaşayan insanlar gibi, bedenimizde zihnimizde daha önce 'yaşam belirtisi' gör(e)mediğimiz yerlerin harekete geçtiğini hissederiz. Ardından kuvvetli bir ruh değişimi yaşanabilir, belki iyi belki de kötü yönde. Ama muhakkak bir şeyler açılır. Önemli olan o açılanların üzerinde sahiden durabilmek, düşünebilmek. İşte bu ruh değişimleri, özellikle de ani değişimler Hermann Hesse'nin yürüyüşlerinde de ortaya çıkabiliyor. Bir anda "Sen benim dünyayı sevmemi mümkün kılıyorsun." diyen umutlu bir adam çıkıyor karşımıza, başka bir andaysa "Hiçbir şey doğru değil. Hiçbir şey insanı mutlu etmiyor ve ısıtmıyor. Her şey ıssız, hüzünlü ve bulanık. Tüm notaların akordu bozuk. Tüm renkler soluk." diyen umutsuz bir adam. Kim bilir neler oluyor o arada, yazar-şair neler düşünüyor...

Görkemli Dünya, dünyanın ağırlığından uzaklaştıran bir kitap. İnsanla kalbi arasındaki yola dair bir kitap, çünkü kurtuluşa giden yolun sağda solda değil kalpte olduğunu söylüyor Hesse, "Tanrı yalnız oradadır" diyor...

Yağız Gönüler
twitter.com/ekmekvemushaf

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder